İran'da Fahrizade suikastı sonrası "UAEA'nın nükleer tesislerdeki denetimini sınırlandırma" tartışması başladı

İran Meclisi'ndeki bazı milletvekilleri, İranlı nükleer bilimci Muhsin Fahrizade'nin öldürülmesinin ardından, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) müfettişlerinin ülkedeki nükleer tesislerdeki denetimlerinin sınırlandırılmasını öngören bir yasa tasarısı hazırladı.

Kirman Milletvekili Muhammed Mehdi Zahidi, İran Meclis Ajansı'na yaptığı açıklamada, amaçlarının Nükleer Silahların Yayılımının Önlenmesi Anlaşması'nın Koruma Tedbirleri Anlaşması'na Ek Protokol'ünden çıkmak olduğunu belirtti.

Söz konusu yasa tasarısını hazırlayan isimlerden biri olan Zahidi, "Uranyumu geliştirme konusunda da anlaşmalara bağlı kalmamız gerekmiyor. Uranyumu zenginleştirmede yüzde 20 ve üstüne de çıkabiliriz." dedi.

Tasarının görüşülmesi önerisinin 93 milletvekilinin oyuyla kabul edildiğini kaydeden Zahidi, Fahrizade suikastının failleri ve azmettiricilerinden "ağır intikam" alınmasının da gündemlerinde olacağını söyledi.

İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu Sözcüsü Ebulfezl Amuyi, devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, "UAEA denetçileriyle ilgili kamuoyunda endişeler var. Bu nedenle denetimlerin sınırlandırılması talep ediliyor. Bu, meşru bir taleptir. Denetçilerle ilgili ek protokolü, karşı tarafın da ticaretimizin canlandırılması ve ekonomimizin gelişmesiyle ilgili taahhütlerine bağlı kalması şartıyla imzalamıştık. Fakat taahhütler yerine gelmediği gibi buradan alınan bilgilerin kötü amaçla kullanıldığına dair şüpheler var." dedi.

Merkesi Eyaleti Milletvekili Ali Rıza Selimi de Meclisin UAEA'nın denetiminden memnun olmadığını ve bundan kuşku duyduğunu dile getirerek, "Birçok acı hadisenin ve nükleer bilimcilerimizin suikasta uğramasının dayanağı UAEA'nın denetimleridir." ifadelerini kullandı.

Selimi, bu hafta Meclisin gündemine gelmesi beklenen tasarının yasalaşması halinde İran'ın Ek Protokol'den çıkacağını ve UAEA müfettişlerinin denetimlerinin sınırlandırılacağını belirtti.

İran'ın 2015'te P5+1 ülkeleri ile imzaladığı nükleer anlaşma ve Nükleer Silahların Yayılımının Önlenmesi Anlaşması'nın Koruma Tedbirleri Anlaşması'na Ek Protokol'ü, UAEA'ya nükleer site olduğu bildirimi yapılmamış alanlarda da muhtemel bir nükleer materyal varlığına ilişkin denetleme yetkisi veriyor.

UAEA Yönetim Kurulu, 19 Haziran'da İran'ın erişim izni vermediği iki tesisin "denetime açılması"na yönelik karar almıştı.

İran'a karşı UAEA Yönetim Kurulu'nda 2012'den sonra alınan ilk karar olarak kayıtlara geçen ancak bağlayıcılığı olmayan bu karar doğrultusunda, İran'ın güvence denetimi anlaşması ve ek protokol kapsamında, Ajansla tam ve zamanında iş birliği yapması ve erişim izni verilmeyen iki noktanın müfettişlerin denetimine açılması istenmişti.

Tahran ise UAEA'nın 2 tesise erişim izni talebinin meşru ve güvenilir belgelere değil, İsrail'in iddialarına ve ticari uydu görüntülerine dayandığını savunmuştu.

UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran'ın nükleer programındaki koruma önlemlerini ve Tahran'ın denetim izni vermediği iki nükleer tesise erişim sorununu görüşmek üzere ağustos ayında Tahran'ı ziyaret etmiş ve İran ile UAEA, 26 Ağustos'ta daha önce erişim izni verilmeyen iki tesisin, müfettişlerin denetimine açılması konusunda anlaşmıştı.

İran'da nükleer bilimci Fahrizade'nin öldürülmesinin ardından, tesislerdeki denetim yeniden tartışma konusu olmuş ve muhafazakar kesim, müffetişlerin buralardan aldıkları bilgileri İsrail'e verdiği suçlamalarında bulunmuştu.

Kaynak: AA / Güncel